Türkiye’nin 4. Yerel Tohum Bankasına sahip olan Denizli Honaz’daki Yerel Tohum Merkezi’nde 713 çeşit Ata tohumu koruma altına alındı. Merkeze bağlı sera ve tarlalarda ata tohumlarından yetiştirilen fideler, çevredeki üreticilere dağıtılarak yerel ürünlerin artırılmasına çalışılıyor.
Günümüzde sebze ve meyvelerin eskisi kadar sağlıklı ve lezzetli olmadığı düşüncesi ve insanların organik ürünlere olan ilgisi; üreticileri de organik tarıma yöneltiyor. Sebzelerin genleriyle oynanması ve ithal hibrit tohumlarla ilgili soru işaretleri de ata tohumlarına ilgiyi her geçen gün artırıyor. Yerel lezzetlerimizin koruma altına alınması düşüncesiyle Türkiye’nin dört yanında yerel tohum bankaları kurulması yönünde çabalar devam ediyor.
Denizli’nin Honaz ilçesinde 2 yıl önce Honaz Belediye Başkanı Yüksel Kepenek’in girişimiyle kurulan Yerel Tohum Merkezi’nde 713 tür yerel sebze ve meyve tohumunun koruma altına alındığı bildirildi. Merkez sorumlusu ve Ziraat Mühendisi Tuğba Çınar, yerel tohum biriktirmeye çevre dağ köylerinden başladıklarını, daha sonra merkezin adının duyulması ile birlikte gerek Denizli’nin tüm köylerinden gerekse yurt içinde farklı illerden merkeze tohum akışı sağlandığını bildirdi.
Ata Tohumundan Yetiştirilen Fideler Yerel Üreticilere Dağıtılıyor
Merkez bünyesinde bir tohum bankası kurulduğunu, ayrıca 700 metrekarelik seralarında ata tohumlarından sezonluk yerel fide yetiştirmeye başladıklarını anlatan Tuğba Çınar, geçen yıl kendi yetiştirdikleri sebzelerden ilk tohumları aldıklarını bildirdi. İthal tohumla yetiştirilen sebze ve meyvelerin hastalıklar için bir temel oluşturduğunu kaydeden Çınar, bu nedenle ata tohumlarıyla yapılan üretimin son derece değerli olduğunu söyledi. Çınar şu bilgileri verdi:
“Biz burada fideleri yetiştirirken bitkinin dayanıklılığını, bağışıklığını kuvvetli tutmaya çalışıyoruz. Azot, fosfor, potasyum vs bitkinin neye ihtiyacı varsa kontrollü bir şekilde verdik. Zararlılardan korumak için kimyasal kullanmak yerine odun külü kullandık. Domatesteki tuta kelebeği zararlısı için tuzaklar kurduk. Daha diri, sağlıklı fide yetiştirmeye çalışıyoruz. Geçen yıl yetiştirdiğimiz fidelerin bir bölümünü kendimiz diktik, bir bölümünü ise bizlere tohumluk vermeleri şartıyla çevredeki üreticilere dağıttık. Üreticiler; fidelerimizin çok sağlıklı olduğunu, memnun kaldıklarını söylediler. Çok güzel ürünlerimiz oldu. İlk mahsullerimizi tohumluk olarak ayırdığımız için birimizi bin yaptık. Artık zengin bir tohum bankamız var. Her türlü sebzenin, tahılların ata tohumu merkezimizde bulunuyor. Domates, biber, patlıcan, salatalık, kabak, fasulye gibi ürünlerin pek çok çeşidinin tohumları var.
Bu yıl elimiz daha kuvvetli, seramızda 210 bin yerel sebze fidesi yetiştirdik. Bunun bir kısmını tohumluk olarak ayırırken, büyük çoğunluğunu yine yerel üreticilerimize dağıttık.
Yerel Ürünler Dağ Köylerinde Korunmuş
Tuğba Çınar, sebze üreticisinin; zararlılara karşı daha dayanıklı olması, daha fazla mahsul elde edilmesi, devletin ithal tohuma teşvik vermesi gibi sebeplerle ithal hibrit tohum kullandığını söyledi.
Dağ köylerine ulaşımın zor olması, aynı zamanda bu köylerdeki insanların ekonomik sıkıntı içinde olması nedeniyle buralarda tarımda farklı bir arayışa girilmediğini ve geleneksel yöntemlerle üretimin sürdürüldüğünü anlatan Tuğba Çınar, yerel ürünlerin geçmişten bugüne bu şekilde korunduğunu söyledi. Bu köylerde üreticinin ilk döken domatesi, biberi toplamayıp dalında bıraktığını, çürümeye başladığında da tohumlarını ayırıp kurutarak bir sonraki yıl için tohumluk olarak ayırdığını belirten Çınar, “Yıllardır dağ köylerinde bu böyle süregelmiş. Dağda teknolojiden uzak izole bir hayat sürmüşler. Ürünleri kendileri için yetiştirmişler, dışarıya satmamışlar. Zaten ithal tohuma, zirai ilaçla ayıracak paraları da yok. Bu nedenle ürünlerini doğal bir şekilde yetiştirmişler. Bu da yerel ürünlerin orijinal haliyle bugünlere gelmesini sağlamış” dedi.
Tohum Takası Yapılıyor
2006 yılında çıkarılan Tohumculuk Yasası nedeniyle yerel ata tohumları ve fidelerinin ticari amaçlı alım-satımının yasak olduğunu kaydeden Tuğba Çınar, bu nedenle merkezden fide ve tohum satışı yapmadıklarını söyledi. İsteyen üreticilere ücretsiz fide verdiklerini belirten Çınar, isteyen gönüllülerin merkeze bağış yapabildiğini, bu bağışlarının da yine merkezin gelişimi ve ürünlerin yetiştirilmesi için kullanıldığını ifade etti. Sosyal medya aracılığı ile Türkiye’nin dört yanından üreticilerin kendilerine ulaştığını anlatan Tuğba Çınar, bu üreticilerle yerel tohum takası yaptıklarını bildirdi.
Ordu ve Safranbolu’da da Yerel Tohum Bankası Kurulacak
Tuğba Çınar, Ordu ve Safranbolu belediyelerinden yetkililerin Honaz’a gelerek Honaz Belediyesi Tohum Merkezi’nde incelemelerde bulunduklarını ve kendilerinden bilgi aldığını söyledi. Bu kentlerde de ata tohumlarının korunduğu Yerel Tohum Bankası kurulması için hazırlık yapıldığını kaydeden Çınar, bu konuda girişimde bulunmak isteyen Türkiye’nin her yerinden belediyelere ücretsiz danışmanlık hizmeti vermeye hazır olduklarını bildirdi. Tuğba Çınar ayrıca elinde ata tohumu bulunan tüm üreticilere seslenerek, Türkiye’nin geleceği için kendilerine yerel tohum bağışında bulunmaya veya tohum takası yapmaya davet etti.