Aşırı sıcaklar, beraberinde çeşitli sağlık problemlerini getirebilir. Sıcaklık ve nem artışı, vücut ısısının yükselmesine ve metabolizmanın bu yeni duruma uyum sağlamaya çalışmasına neden olur. Normalde, terleme ile vücut ısısı denge altında tutulmaya çalışılır. Ancak aşırı sıcaklarda sadece terleme yoluyla vücut ısısı dengede tutulamaz. Yaşlılar, bebekler ve kronik hastalığı olan kişilerde terleme mekanizmasıyla vücut ısısının denge altında tutulması her zaman mümkün olmayabilir.

Ayrıca yüksek nem oranına sahip bir ortamda terleme yoluyla vücut ısısı yeterli düzeyde düşmez. Şişmanlık, yüksek ateşe sebep olan herhangi bir hastalık, aşırı sıvı kaybı (dehidratasyon), kalp hastalığı, ruhsal ve sinirsel hastalıklar, alkol ve uyuşturucu madde kullanımı, tedavi amaçlı bazı ilaçların (tansiyon düşürücüler, idrar söktürücüler vb.) kullanımı da sıcak havalarda terlemeyi etkileyen diğer faktörlerdir. Bu tür durumlarda yükselen vücut ısısı, beyin ve diğer önemli organlarda hasara yol açabilir.

Aşırı Sıcaklardan En Çok Etkilenen Gruplar

Aşağıdaki gruplar, aşırı sıcaklardan daha fazla etkilenebilir:

Yalnız yaşayan 65 yaş ve üzeri yaşlılar
Dört yaşından küçük çocuklar
Bakıma ihtiyaç duyanlar
Hamileler
Açık alanda çalışanlar
Aşırı kilolu kişiler
Kronik hastalığı (şeker hastalığı, kalp-damar hastalıkları, beyin-damar hastalıkları, psikolojik hastalıklar, kronik solunum sistemi hastalıkları, karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları) olanlar
Sürekli ilaç (özellikle tansiyon düşürücüler, idrar söktürücüler, depresyon ve uyku ilaçları) kullananlar
Sokak çocukları ve evsizler
Özellikle kronik hastalığı bulunan ve yalnız yaşayan yaşlılar, en yüksek risk altında olan gruptur.

Korunmak İçin Neler Yapabiliriz?

A. Genel Korunma

Günün en sıcak saatlerinde (10.00-16.00) zorunlu olmadıkça dışarı çıkmamaya özen gösterilmelidir.

Dışarıda çalışması gerekenler, mümkün olduğunca güneş altında korunmasız kalmamalı, aşırı hareketlerden kaçınmalı ve sık sık tuz içeren sulu gıdalar tüketmelidir.

Dışarıda bulunulduğunda, açık renkli, hafif, bol ve gevşek dokulu kumaşlardan yapılan giysiler tercih edilmeli; geniş kenarlı ve hava delikleri olan bir şapka giyilmeli ve güneşin zararlı ışınlarından koruyan güneş gözlüğü kullanılmalıdır.

Güneş ışınlarının dik geldiği saatlerde (10.00-16.00) denize girmek ve güneşlenmekten kaçınılmalıdır. Denize girmek isteyenler, bu saatler dışında güneşten koruyucu krem (en az 15 koruma faktörlü), şapka ve gözlük gibi koruyucu önlemleri almalı ve uzun süre kesintisiz güneşlenmemelidir.

Yoğun fiziksel aktiviteler ve spor için sabah ve akşam saatleri tercih edilmeli, her bir saatlik spor için en az 2-4 bardak sıvı alınmalıdır. Ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılmalıdır.

Risk altındaki yetişkinler ve yaşlılar, günde en az iki kez güneş veya sıcak çarpması açısından kontrol edilmelidir. Bebekler ise daha sıkı bir şekilde izlenmelidir.

Bebekler, çocuklar, engelliler ve hayvanlar, kapalı ve park etmiş araçlarda kesinlikle bırakılmamalıdır. Araçların iç ısıları, klima olsa dahi park edildikten çok kısa bir süre sonra yükselir. Araç terk edilirken, herkesin araçtan çıktığından emin olunmalıdır.

Kapalı alanlar iyi bir şekilde havalandırılmalıdır.

Güneş alan pencereler, perde vb. güneşliklerle gölgelendirilmelidir.

Vücut ısısının yükselmemesi için sık sık duş alınmalı veya mümkün olmadığında ayaklar, eller, yüz ve ense soğuk suyla ıslatılmalı veya silinmelidir.

B. Beslenme ve Sıvı Alımı

Susuzluk hissi olmasa bile her gün en az 2-2.5 litre (12-14 su bardağı) sıvı tüketilmelidir.

Kahvaltıda, az yağlı peynirler, zeytin ve taze sebzeler gibi sağlıklı besinler tercih edilmelidir. Kafein içeren içecekler yerine süt, meyve suyu, ıhlamur ve kuşburnu gibi bitki çayları içilmelidir.

Yağlı besinlerin ve kızartmaların tüketiminden kaçınılmalıdır. Yemeklerde bitkisel sıvı yağlar kullanılmalı ve sağlıklı pişirme yöntemleri olan haşlama, ızgara veya az suda pişirme tercih edilmelidir.

Vücut direncini artırmak ve yeterli miktarda vitamin ve mineral almak için bol miktarda sebze ve meyve tüketilmelidir.

Terleme ile kaybedilen sıvı ve minerallerin önlenmesi için normalden daha fazla sıvı alınmalıdır.

Sıvı alımında su en önemli içecektir, ancak su dışında süt, ayran ve meyve suyu gibi içecekler tercih edilmelidir. Eğer sıvı alımı kısıtlanmış veya idrar söktürücü ilaç kullanılıyorsa, ilgili doktora danışmak önemlidir.

Mide kramplarına neden olabileceği için çok soğuk veya buzlu içeceklerden kaçınılmalıdır.

Kafein, alkol ve aşırı miktarda şeker içeren içecekler vücuttan daha fazla sıvı kaybına yol açtığı için tüketilmemelidir.

Dışarıda veya açıkta satılan yiyeceklerin tüketiminden kaçınılmalıdır. Açıkta bekletilen et, yumurta, süt, balık gibi hızlı bozulabilecek besinlerden uzak durulmalıdır. Hazırlık ve pişirme aşamalarında hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.